Nikolaus Kopernikus

Γεννήθηκε από πατέρα έμπορο στο Thorn της τότε Πολωνίας με καταγωγή από το Koepperning. Σε ηλικία 10 ετών έχασε τον πατέρα του και μεγάλωσε υπό την κηδεμονία του ιερωμένου θείου του (αδελφού της μητέρας). Απέκτησε τις πρώτες γνώσεις στο εκκλησιαστικό σχολείο και στη συνέχεια σπούδασε Μαθηματικά, Αστρονομία και «τον Αριστοτέλη» στην Κρακοβία. Το 1495 προώθησε ο θείος, ο οποίος εντωμεταξύ είχε γίνει επίσκοπος στο Heilsberg, μια θέση πρεσβύτερου σε εκκλησία της περιοχής  Ermland (ανατολική Πρωσία). Από εκεί πήρε ο Κοπέρνικος άδεια για να σπουδάσει μέχρι το έτος 1500 «Κανονικό Δίκαιο» στη Μπολώνια και τη Ρώμη. Από το 1501 σπούδασε Ιατρική και Νομικά στην Πάδοβα και στη Φεράρα, παράλληλα ασχολήθηκε με την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και πάντα έκανε αστρονομικές παρατηρήσεις.

Από το έτος 1512 ανέλαβε ο Κοπέρνικος θέση υπευθύνου στο κάστρο Frauenburg της Ανατολικής Πρωσίας και παράλληλα επιδόθηκε σε εκτεταμένες αστρονομικές παρατηρήσεις και μελέτες. Ο θείος προθυμοποιήθηκε να τον προωθήσει σε θέση επισκόπου, αλλά ο ανιψιός δεν φαίνεται να ενδιαφερόταν, γι' αυτό ανέλαβε τη διαχείριση των εκκλησιαστικών κτημάτων στην περιοχή του Ermland και εκπροσωπούσε την τοπική Εκκλησία στις συνελεύσεις του πρωσικού κοινοβουλίου.

Στην πρωσική πόλη Allenstein (σήμερα πολωνικά: Olsztyn) πραγματοποίησε ο Κοπέρνικος εκτεταμένες μελέτες για τον Ήλιο και τους πλανήτες και διαπίστωσε ότι το γεωκεντρικό σύστημα του αλεξανδρινού αστρονόμου Πτολεμαίου που ίσχυε για πολλούς αιώνες, δεν έδινε επαρκείς απαντήσεις στις μακροπρόθεσμες προβλέψεις για τη θέση των πλανητών. Έτσι, περί το 1507 μελέτησε την ιδέα του Αρίσταρχου του Σάμιου να θεωρηθεί ο Ήλιος αντί της Γης ως «ακίνητο κέντρο» του πλανητικού συστήματος. Στη συνέχεια επεξεργάστηκε το ηλιοκεντρικό πλανητικό σύστημα, στο οποίο περιέγραψε τον ετήσιο κύκλο της Γης περί τον Ήλιο, αλλά πάλι σε κυκλικές τροχιές και εξήγησε την ημερήσια περιστροφή των απλανών αστέρων του ουρανού ως ιδιοπεριστροφή της Γης περί τον άξονά της.

Το σύστημα αυτό ήταν μεν απλούστερο για τους υπολογισμούς των Αστρονόμων, είχε όμως επίσης πολλά ανεξήγητα σημεία, λόγω της προσήλωσης του Κοπέρνικου στις φιλοσοφικά «τέλειες» κυκλικές τροχιές. Αφού το «σύμπαν», όπως ονομαζόταν τότε το ηλιακό μας σύστημα, ήταν τέλειο, έπρεπε και οι τροχιές των πλανητών να είναι τέλειες και ως τέλεια τροχιά θεωρείτο ήδη από την ελληνική Αρχαιότητα μόνο η κυκλική.

Ο Κοπέρνικος δίστασε όμως για μακρό χρονικό διάστημα να δημοσιεύσει αυτές τις ιδέες του, οι οποίες ήταν για την εποχή του επαναστατικές και ήξερε ότι θα εύρισκαν αντίθετη την Εκκλησία. Το επτάτομο κύριο έργο του «De revolutionibus orbium coelestium», δημοσιεύτηκε το έτος 1543, λίγο πριν από το θάνατο του συγγραφέα του και ετέθη τελικά το έτος 1616, μετά από 70 χρόνια και όταν άρχισαν και άλλοι ερευνητές να το επικαλούνται ( Γαλιλαίος κ.ά.), στον κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων του Βατικανού (Index librorum prohibitorum) ως «αντίθετο με την Αγία Γραφή».

Με τη δημοσίευση  του βιβλίου αρχίζει η εποχή της λεγόμενης επιστημονικής επανάστασης , με την οποία αναιρούνται σταδιακά οι επικρατούσες αριστοτελικές απόψεις και διάφορες θρησκευτικές ιδεοληψίες της εποχής και αρχίζει να τίθεται η επιστήμη σε ορθολογικές βάσεις.

Χρυσάκης Γιώργος