Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ.
Ο Αρίσταρχος
ο Σάμιος (310 π.Χ. - περίπου 230 π.Χ.) ήταν Έλληνας αστρονόμος και μαθηματικός,
που γεννήθηκε στη Σάμο. Ήταν ο πρώτος επιστήμονας που μελέτησε το ηλιακό
σύστημα και θεώρησε τον ήλιο ως το κέντρο του σύμπαντος. Όμως οι ιδέες του περί
Αστρονομίας φαίνεται να μην είχαν γίνει αρχικά αποδεκτές και θεωρήθηκαν
κατώτερες από εκείνες του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου αλλά τα στοιχεία για
αυτό τον ισχυρισμό είναι ελλιπή.
ΤΟ ΕΡΓΟ
Η μοναδική
εργασία του Αρίσταρχου η οποία έχει διασωθεί μέχρι σήμερα, «Περί μεγεθών και
αποστημάτων Ηλίου και Σελήνης» (Περί των μεγεθών και αποστάσεων του Ήλιου και
της Σελήνης), βασίζεται σε γεωκεντρικό μοντέλο. Ο Αρίσταρχος πίστευε ότι τα
αστέρια βρίσκονται σε άπειρη απόσταση, και αυτό το θεωρούσε ως εξήγηση για την
απουσία ορατής παράλλαξης, δηλαδή της παρατηρούμενης κίνησης των αστέρων καθώς
η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο. Στην πραγματικότητα τα αστέρια βρίσκονται πολύ
πιο μακριά από όσο είχε υποτεθεί στην αρχαιότητα, το οποίο ερμηνεύει το γεγονός
ότι η αστρική παράλλαξη είναι ανιχνεύσιμη μόνο με τηλεσκόπια. Αλλά είχε
υποτεθεί ότι το γεωκεντρικό μοντέλο ήταν μια απλούστερη και καλύτερη εξήγηση
για την έλλειψη παράλλαξης. Επίσης ο Αρίσταρχος παρατήρησε την κίνηση της
Σελήνης διαμέσου της σκιάς της Γης κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης Σελήνης.
Εκτίμησε ότι η διάμετρος της Γης ήταν 3 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο της
Σελήνης. Χρησιμοποιώντας τον υπολογισμό του Ερατοσθένους ότι η περιφέρεια της
Γης ήταν 42.000 χλμ., συμπέρανε ότι η Σελήνη έχει περιφέρεια ίση με 14.000 χλμ.
Σήμερα, είναι γνωστό ότι η Σελήνη έχει περιφέρεια περίπου ίση με 10.916 χλμ.
Η εισήγηση της ηλιοκεντρικής
θεωρίας αποδεικνύει ότι ο Αρίσταρχος μπορούσε να κρίνει με σαφήνεια και να
εξηγήσει σωστά τα υπό παρατήρηση ουράνια φαινόμενα, χωρίς να επηρεάζεται από
τις επί αιώνες παραδεκτές αλλά εσφαλμένες αντιλήψεις και δοξασίες των
συγχρόνων του. Εξάλλου, η επινόηση και χρήση του σκαφίου αποδεικνύει ότι
μπορούσε με επιτυχία όχι μόνο να λύνει θεωρητικά τα αστρονομικά προβλήματα αλλά
και να εφευρίσκει και να χρησιμοποιεί τα κατάλληλα όργανα, ήταν δηλαδή και ένας
επιδέξιος παρατηρητής των ουράνιων φαινομένων. Ουσιαστικά ο Αρίσταρχος είναι ο
πατέρας και θεμελιωτής της Αστρονομίας, με βάση τη λογική σκέψη και όχι τις
θρησκευτικές δοξασίες. Η στιγμή της
Αναγέννησης
ΛΟΓΙΑ
ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΑΡΧΟ: 1. Ο Αρχιμήδης στη μαθηματική πραγματεία του “Ψαμμίτης” γράφει:
“Αρίσταρχος ο Σάμιος υποτίθεται γαρ τα μεν απλανέα των άστρων και τον Αλιον
μένειν ακίνητον, ταν δε Γαν περιφέρεσθαι περί τον Αλιον κατά κύκλου
περιφέρειαν, ός εστίν εν μέσω τω δρόμω κείμενος”.
2. Ο
Στοβαίος στο σύγγραμμά του “Περί Φυσικής” γράφει: “Αρίσταρχος τον Ηλιον
ίστησι”.
3. Ο
Πλούταρχος στο έργο του “Περί αρεσκόντων τοις Φιλοσόφοις” αναφέρει: “Αρίσταρχος
τον Ηλιον ίστησι μετά των απλανών, την δε Γην κινεί περί τον ηλιακόν κύκλον,
εξελίττεσθαι δε κατά λοξού κύκλου την Γην, άμα δε και περί τον αυτής άξονα
δινουμένην και κατά τας ταύτης εγκλίσεις σκιάζεσθαι τον δίσκον.
Γιώργος Χρυσάκης
